Khái niệm chủ thể sử dụng đất là “hộ gia đình” đã tồn tại ở nước ta 31 năm (từ Luật đất đai 1993 đến nay). Giấy chứng nhận cấp cho hộ gia đình sử dụng đất thường chỉ ghi họ, tên của chủ hộ gia đình, hoặc ghi cả họ, tên của cả hai vợ chồng mà một trong hai là chủ hộ gia đình, nhưng lại không liệt kê các thành viên trong hộ gia đình có quyền sử dụng đất (QSDĐ). Trong khi đó, tại mẫu đơn đăng ký đất đai qua các thời kì cũng không thể hiện phần nội dung để người đề nghị liệt kê các thành viên trong hộ gia đình có quyền sử dụng đất. Điều này đã gây ra nhiều tranh chấp trong khi quy định pháp luật về khái niệm hộ gia đình còn mâu thuẫn giữa các luật. Vì vậy, Luật đất đai 2024 đã bỏ chủ thể sử dụng đất là hộ gia đình. Cụ thể, Điều 4 Luật đất đai 2024 xác định Người sử dụng đất gồm có 07 nhóm chủ thể: Tổ chức trong nước; Tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc; Cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam; Cộng đồng dân cư; Tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao; Người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài; Tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài mà không bao gồm Hộ gia đình sử dụng đất.
Mục lục bài viết
1. Khái niệm về hộ gia đình sử dụng đất theo Luật đất đai 2024
Khoản 25 Điều 3 Luật đất đai 2024 giải thích khái niệm hộ gia đình sử dụng đất như sau: “Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành.”
Như vậy, để trở thành thành viên trong hộ gia đình sử dụng đất thì cần đáp ứng 03 tiêu chí sau:
- có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng;
- đang sống chung;
- có quyền sử dụng đất chung;
tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày Luật đất đai 2024 có hiệu lực thi hành.
2. Xác định thành viên của hộ gia đình sử dụng đất có trước ngày Luật đất đai 2024 như thế nào khi thực hiện các thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất
Như đã phân tích ở trên thì để trở thành thành viên của hộ gia đình sử dụng đất thì cần đáp ứng 3 điều kiện ở trên. Tuy nhiên,
- Căn cứ khoản 5, Điều 135 Luật đất đai 2024 quy định:
“Việc xác định các thành viên có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình để ghi tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất do các thành viên này tự thỏa thuận và chịu trách nhiệm trước pháp luật”.
- Căn cứ Điều 19 Nghị định 101/2024/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật đất đai 2023 xác định rằng, cơ quan tiếp nhận hồ sơ chịu trách nhiệm kiểm tra: (i) tính đầy đủ của thành phần hồ sơ, (ii) tính thống nhất về nội dung thông tin giữa các giấy tờ, (iii) tính đầy đủ của nội dung kê khai mà không được yêu cầu nộp thêm giấy tờ, kê khai thêm thông tin mà Nghị định này không quy định.
- Căn cứ mục 6 Công văn số 1277/CĐKDLTTĐĐ-ĐKĐĐ ngày 20/9/2024 v/v tăng cường chấn chỉnh việc giải quyết thủ tục về đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận có hướng dẫn như sau:
“Việc xác định các thành viên có chung quyền sử dụng đất do các thành viên hộ gia đình này tự thỏa thuận và chịu trách nhiệm trước pháp luật; thành phần hồ sơ thực hiện thủ tục không quy định nộp giấy tờ của cơ quan có thẩm quyền xác nhận về số thành viên của hộ gia đình (nhân khẩu) tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận quyền sử dụng đất”.
Như vậy, khi thực hiện các thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất của hộ gia đình sử dụng đất để xác định các thành viên hộ gia đình sử dụng đất thì chỉ cần văn bản thỏa thuận thể hiện thông tin thành viên của hộ gia đình có chung quyền sử dụng đất tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất.
3. Hộ gia đình sử dụng đất có trước ngày Luật đất đai 2024 có hiệu lực thi hành thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình như thế nào?
Căn cứ khoản 1 Điều 259 Luật đất đai 2024 thì Hộ gia đình sử dụng đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì được tham gia quan hệ pháp luật về đất đai với tư cách nhóm người sử dụng đất mà có chung quyền sử dụng đất. Hộ gia đình sẽ có quyền và nghĩa vụ như quyền và nghĩa vụ của cá nhân sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai 2024.
Quyền sử dụng đất của nhóm thành viên hộ gia đình sử dụng đất được xác định là quyền sử dụng đất phân chia được theo phần cho từng thành viên trong nhóm (nếu các bên không có thỏa thuận khác). Khi đó, nếu từng thành viên của nhóm muốn thực hiện quyền đối với phần quyền sử dụng đất của mình thì phải thực hiện đăng ký biến động hoặc tách thửa theo quy định, làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và được thực hiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định của Luật này.
Trên đây là bài viết của Hãng Luật Bạch Tuyết về chủ đề “Hộ gia đình sử dụng đất theo luật đất đai năm 2024”. Nếu cần trao đổi thêm thông tin về bài viết hoặc sử dụng dịch vụ của chúng tôi, hãy liên hệ với chúng tôi theo thông tin sau:
– Địa chỉ:
+ Trụ sở chính: 1132 Lê Đức Thọ, phường 13, quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh.
+ Chi nhánh 1: 529/122 Huỳnh Văn Bánh, Phường 13, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.
+ Chi nhánh 2: 56 Bùi Thiện Ngộ, phường Phước Hải, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
– Số điện thoại: 094.994.0303, 098.743.1347 hoặc 0376019226.
– Fanpage: Hãng Luật Bạch Tuyết ,Hãng Luật Bạch Tuyết – Chi nhánh Phú Nhuận, Hãng Luật Bạch Tuyết CN Nha Trang
CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
Các trường hợp được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định Luật Đất đai 2024?
Luật Đất đai 2024 bãi bỏ khung giá đất
Thủ tục hòa giải cơ sở theo quy định của Luật Đất đai 2024
